Arı sütünün, hasat edileceği sürece gelene kadar arılar tarafından üretim süresi 70 saat civarındadır.
Arı sütü enzimlerini henüz tüketmemiş, genç işçi arılar tarafından üretilir.
Arı sütü, arılar tarafından sadece ama sadece ana arı üretmek üzere yüksüklerin içerisine doldurulur.
Her sabah… Hiç ara vermeden…
Yağmur yağsa bile…
Hasat zamanı gelen arı sütü çerçeveleri hasat edilir…
Bu işlem, kadınlar için zor gözükse de en keyif alınan kısmıdır arı sütü üretiminin…
70 saatlik süre sonunda arı sütü ile dolu yüksüklerin kovanlardan alınması…
Emeğin büyüğü arıları yöneten hanımlarda ve gayretin en zirvesi işçi arılarda.
Atasözü der ki…
Arıya iyi bakarsan karıya elmas takarsın.
Arı sütü üretiminde en hızlı gelişimin olduğu dönemlerde arılar doğal oğul davranışı gösterince ana arının mutlaka bulunması gerekiyor. Ana kaybı da olabilir düşüncesi ile.
Sonuçta bu kadar zor bir arıcılık ameliyesini yapabilen hanımlar elmaslarını kendileri alsınlar artık.
Arı sütü işletmelerinin en benzer yanı nedir?
Tüm işletmelerde arıcı ve eşi birlikte çalışıyor.
Bu şekilde olmayan işletmeler uzun süreli üretim yapma konusunda zorlanıyorlar.
Çünkü…
Eşiniz arılıkta yoksa ekip kurmak çok zor.
Arılıkta çalışmasa bile hasat – transfer odasında olmalı hiç olmazsa.
Ama arılıkta çalışıyor ise sizinle birlikte, arı sütü üretmek çok zor değil.
Arı sütü üretimi, genç işçi arı üretebilme kabiliyetidir aslında.
Genç işçi arı varlığını sürdürdüğünüz sürece üretim devam eder.
Kaliteli ana arılar ile çalışmak her arı ürünü üretimi için nasıl geçerli ise arı sütü üretiminde olmazsa olmazdır.
Genç işçi arılar…
Aslında yaş önemli ama arı sütü üretim bezlerindeki enzimler bitene kadardır kabiliyetleri…
Genç işçi arı olsa bile enzimlerini kullandı ise bir daha arı sütü üretme yeteneğini kazanamaz.
Eğer kullanmadı ise yaşının önemi olmadan enzimlerini kullanabilir.
Kolonilerdeki arı sütü verim farklılığı mevcut koloni yapısındaki enzim kullanabilme yeteneği olan işçi arı sayısı ile alakalıdır.
Ekip çalışmasının güzel örneklerinden aslında arı sütü üretimi…
Bir ekip hasat için odada bekler iken arıda çalışan ekip bir yandan hasat yapıyor diğer yandan odaya gidecek çerçevelerde hiç arı olmaması için arıları süpürüyor.
Arılar açısından da kolay değil durum.
Bir çok ana arı adayınız elinizden alınıyor, bırakmak istemezler doğal olarak…
Arı sütü çerçeveleri arılardan hasat edilip arılardan temizlendikten sonra hasat edilecekleri odaya bekletilmeden götürülüyor.
Genelde de bu zevkli işi üretimi merak ederek çiftliğe gelen misafirler hallediyor.
Av. Ender Turan ve Kanadalı yabancı dil öğretmeni Christine Bruce 2 gün boyunca üretimin her aşamasında görev yapmışlardı.
Arı sütü üretimi, gerçekten ilgi çeker.
Çevredeki arıcılar da zaman zaman üretim aşamalarını görmek üzere ziyarete gelirler.
Bandırmalı arıcılar, hemşehrileri olmamız sebebiyle bizleri sık sık ziyaret ederler.
Tabi ki çalışmadan olmaz.
Arılardan hasat edilen arı sütü çerçeveleri hasat odasına getirildiğinde çubuklar çerçevelerden ayrılır…
Sehpalara dizilir…
Artık hummalı biçimde çalışma zamanı hasat ekibinde.
Arı sütü hasadında ilk işlem…
Ana arı adayı kurtçukların gelişmesi için arılar tarafından yapılan yüksükler, arı sütünün bulunduğu hücrelerin tam üzerinden kesilir.
Arı sütü üretiminde hiçbir şey ziyan olmaz.
Bu ayrıntılara sırası geldikçe değineceğiz.
Kesilen yüksükler, sonuç itibariyle az da olsa arı sütü bulaşığı bulunan mum parçacıklarıdır.
Bu parçalar üretimde çerçeve artışı yapılacak ise yeni plastik hücrelerin arasına yapıştırılır.
Eğer yeni çerçeve kullanılmayacak ise mevcut çerçevelerde kesilen hücrenin hemen yanına yapıştırılır.
Bu işlem ile arı sütü hücrelerine arının ilgisi arttırılır.
Arı sütü üretiminde plastik hücreler yerine doğal bal mumundan yapılmış yüksüklerin kullanımı sürekli konuşulur.
Kesinlikle doğal bal mumu yüksükler çok daha başarılı biçimde tutma oranı yüksek oluyor.
Ancak…
Hem hazırlanması aşamasındaki zorluklar hem de çok kısa sürede bozulması sebebiyle arı sütü üretiminde tercih edilen bir seçenek değil.
Bal mumu yüksüklerinin dökümünün kolay olduğu yeni ekipmanların gündeme gelmesi ile değişebilir bir durum olsa da ilk yıl geçiş sürecini atlatmış işletmeler için mevcut sistemlerini değiştirmelerini beklemek kısa vadede mümkün gözükmüyor.
Karşımızda ana arı adayı kurtçuklar ve hemen altlarında ise yedikleri takdirde başkalaşım geçirecekleri arı sütü.
Artık kurtçuklara, bir müsaade eder misiniz deme zamanı.
İlginç bir nokta daha.
Bu pozisyonun tam tersinde baş aşağı olarak kovanda dururlar. Ne kurtçuk düşer ne de arı sütü akar.
Ancak, arı sütü hücreden alındığında akışkan bir sıvı formuna geçer.
Ana arı adayı kurtçuklar…
Sağlıkları yerinde ve nitelikli olduklarından ana arı adayı olarak kabul edilmişler işçi arılar tarafından.
Arı sütü, aslında onlara sunuldu.
3 gün gibi bir sürede birkaç kat büyüdüler.
Ancak üretim için başka teknik olmadığından ana arı adayı kurtçuklar ile vedalaşma vakti.
Arı sütü üretiminde hiçbir şey ziyan olmaz demiştik.
İlk başlarda çiftlikteki tavukların tüketimine sunulan ana arı kurtçukları artık bilimsel çalışmalarda kullanılmak üzere gönderiliyor.
Değer buluyor.
Arı sütü kadar hassasiyet gösterilerek soğutma işlemine tabi tutularak biriktiriliyorlar.
Artık arı sütünün insanların tüketimine sunulması için hasat seri biçimde başlar.
Tüm çerçevelerin hasadı 1 saat kadar sürede bitirilir.
Hasat esnasında ahşap çubuklar ve ithal özel silikon kaşıklar kullanılır.
Hem hasat hem de çok başarılı bir biçimde arı sütü doldurulmuş çubuğun sevinci aynı görüntülerde.
Arı sütü hasadının ürünü hava ile emme mantığı ile çalışan makineleri olsa da belirli bir iş akışı içerisinde işimizi hızlandırmayacağından manuel olarak hasat gerçekleştiriliyor.
Arı sütü üretiminde, arı sütü hasadının makine ile yapıldığı video – fotoğraflar nedense çok ilgi görüyor.
Benim birebir bildiğim sadece Bursa bölgesinde butik üretimler dahil 10 kadar işletme mevcut ve hiçbir işletme makine kullanmıyor.
Paraları mı yok akılları mı?
Nedense hiç arı sütü üretimi yapmamış ya da yapacağını iddia edenler tarafından bu makineler edinilmek isteniyor ya da fiyatları sorgulanıyor.
Hiç sorgulamadıkları şey ise sadece arı sütü üretimi yapan işletmelerin bunları neden kullanmadığı…
En önemli sebeplerden birisi cihaz gürültülü.
Sohbet edilemez, rahat çalışılamaz…
Ayrıca…
240 çubuk… Hatta bazı işletmelerde daha çok.
Bir yandan kabarık mumlar kesilecek…
Devamında kurtçuklar alınacak…
Sonra arı sütü alınacak.
Bu bölümü makineleştirdik diyelim. Sadece en kolay olan bölümü makineleştirmek…
Sonra hiç tutmamış gözlerin içleri temizlenecek.
Aktarım için transfer sıvısı konulacak…
Ve en önemlisi aktarımlar yapılacak.
Aynı anda 240 çubuğu hazırlayıp kısa sürede hasat zaten çalışma prosesi gereği mümkün değil.
Yani bir kişi arı sütünü manuel hasat etti diye iş süresi kısalmaz.
Eğer süt hasadı edilmesi gereken çubuk sayısı artınca da 2 kişi hatta 3 kişi aynı anda manuel süt hasadı yapabiliyor.
Gerekirse süt hasadı yapan kişi kurtçuk alıyor gerekirse göz açıyor yine gerekirse transfer sıvısı dolduruyor gözlere.
Makineyle süt hasadı yapılıyor diye arı sütü üretimi daha kolay yapılabilir ve daha çok ürün veren bir şey ise bizler neden tercih etmeyelim ki.
Daha sağlıklı ve daha temiz olması sadece makine ile sağlanacak bir şey değil. Ayrıca makine hasadında arı sütü tekrar süzülmek zorunda olduğundan ürün kaybı da cabasıdır.
Kap değişimi yapılacağından her seferinde bir önceki kapta arı sütü bulaşığı kalacağı tartışılmaz.
Biz işletme olarak daha önce huni içerisine hasat ederken, huni içerisinde kalan sütü bile kendimize dert edindiğimizden konsept değiştirdik.
Ortadan üçgen biçimde kesilmiş bir kapak kullanıyoruz ve bulaşıklık yok denecek kadar az.
Yok canım, hunideki sütten ne olacak ki denebilir…
Günde 1 gr olsa hunideki bulaşıklık yılda 150 gr ürün kaybı anlamına geliyor.
Arı sütünü hasat ettikten sonra…
3 gün sonra yeniden hasat yapmak için ekmek-dikmek gerekir.
Ekmeden-dikmeden biçmek mümkün değil.
Bunun için de her gün 4.000 kadar aynı yaşlarda yani 4 gün önce yumurtlanmış kurtçuklar gerekiyor.
Arı sütü üretiminde en karmaşık gibi görünen yer burası.
Aslında sistem kurulunca otomatik biçimde yürüyor iş.
Yavru rotasyon programı demek mümkün bu işlemlere.
Kısacası ana arılı bitirici kolonilere sıra ile yavru ürettirme meselesi.
Esmer çerçeveler her zaman tercih sebebi…
Hangi koloniye veriliyorsa o kovanın numarası da çerçeve üzerine yazılıyor.
Aktarım sonrası geriye verileceği zaman bu çerçeve nerden geldi diye dolanmak ya da kayıt tutmak.
Kurtçuk aktarımı…
Zor gibi görünse de eğer yavru çerçeveleri iyi ise tüm aktarım 2 saatte biter.
Her bir hareket, işçi arı olacak kurtçuğu ana arı olması için uygun mudur diye arılara sormaktır…
Arı sütü üretiminde ekip ekip ekip denir hep.
Aslında ekip hasattan ziyade kurtçuk aktarımında çok daha önem kazanıyor.
Arı sütü hasadı sonrası oda yeniden düzenlenerek kurtçuk aktarımına hazır hale getiriliyor.
Rahleler, kafa lambaları ve Çin’den getirtilen aktarım kaşıkları…
Bazı işletmelerde metal aktarım tığları kullanılsa da biz bir türlü alışamadık onlara.
Arı sütü işletmesine ekip ayarlarken diğer ekibin dikkat ettiği en önemli şey aktarım yapıp yapamayacağı.
İlk başlayanların birkaç gün uykularını kaçıran şey.
Hatta kendilerini sıkmaktan sırtlarına kollarına giren ağrılar…
Halbuki 3 gün sonra yeni gelen birisine nasıl yapılacağını anlatacak düzeye gelirler ama ilk günler nedense zor işte.
Ekibe giren herkesin hissettiği büyük sorumluluk var ve bu başarıyı getiren en önemli unsur.
Çünkü sıradan bir işçi arı olacak kurtçuğu petekten alarak sağlığını bozmadan başka bir göze koymak.
Halbuki tutmasa ne olacak ki, hepsi zaten tutmuyor. Ama şöyle bir çubuk komple tutunca nedense o çubuğu kime sorsan o aktarmış oluyor.
Zevkli iş.
Arı sütü üretimi, ekip işidir deyip dururuz.
Ekip olunca da muhabbetler bitmez.
Zaten diğer türlü olunca da çalışılmaz, robot muyuz biz?
Muhtemel her arı sütü işletmesinde dönen bir muhabbettir.
Hasat ve transfer için gelen ekip, haliyle mahallede eş – akraba – komşu ziyaretlerine gittiğinde sohbet herkesin neler yaptığına gelir.
Bizimkiler için harika bir fırsat tabi…
Arı sütüne gidiyoruz…
Nasıl yani?
Arı sütü ayol. Bilmiyor musun yoksa. ☺
Sanki herkes biliyormuş gibi.
Eee peki, arının neresinden çıkartıyorsunuz?
Sokmuyor mu arı?
Arıları nasıl tutabiliyorsunuz?
Sorular neredeyse hep aynı…
Al sana 1 saat sürecek muhabbet…
Hele bir de nasıl oluyor peki denirse…
İnsanlarımız bilmiyor tamam da bu biraz da biz arıcıların suçu değil mi?
Valla bizim ekip bayağı öğretti ama arı sütü denince nedense hemen akla büyükbaşlar geliyor…
Ne zaman ekibimiz bir yere gitse dönüşte aynı muhabbet…
Eee ne sordular? ☺
Tabi bu işlem için arılardan yavru bulan – getiren ve aktarımı yapılanları arılara götürenlerin işi zor ve yorucu.
Kurtçuk aktarımı yapılan çubuklar çerçevelere tekrar dizilir.
Ana arısı olmayan kolonilere verilir.
1 gece boyunca, bizlerin aktardığı kurtçukların ana arı olup olmayacağı kararını bu koloniler verir.
Başlatıcı (Ana arısız) kolonilere her gün başlatmaları için 3 çerçevede 216 hücre içerisinde kurtçuk verilir.
Sağlıklı biçimde aktarılmış ise ve ana arı olabilme özelliği taşıdığına karar verdikleri kurtçuklara ilk arı sütlerini verirler.
Ana arı olma özelliği taşımayan kurtçukları da temizlerler.
Çerçeveler bu kolonilerde sadece 1 gece kalır. Yaklaşık 20 saat…
İşleri sürekli bizim kurtçukların ana arı olup olmayacağına karar vermektir.
Ana arısız koloniler 5 ay boyunca ana arısız kalabilirler mi?
Normalde bu süreç yönetilemez ise yalancılama denilen olay gerçekleşir ve koloni hem görev yapamaz hem de kısa süre sonunda yok olur.
Bu yüzdendir ki bu başlatıcı kolonilere sürekli açık – kapalı yavrulu ve arılı çerçeve takviyeleri verilir.
Başlatıcı – Starter gibi terimler kullanılan ana arısız kolonilere verilen ve bakın bakalım bu verdiğimiz kurtçuklardan hangileri ana arı olabilir dedikten 19-20 saat sonra bunun cevabını alma vakti.
Sabah ilk iş olarak, başlatıcılara verilmiş kurtçuk aşılanmış olan çerçeveler bu kolonilerden alınarak kabul edilmiş ana arı adaylarına arı sütü dolduracak bitirici kolonilere nakil edilirler.
Tutma oranlarına göre negatif durumları düzeltici işlemler sürekli gerçekleştirilir.
Ana arısız zavaĺlılar…
Öksüz koloniler de denir literatürde.
Sürdürülebilirlik kavramı artık üretimin her dalında kullanılıyor.
Başlatıcılara da ihtiyaç duydukça.
Açık yavrusu bittikçe…
Kadrosu düşerse…
Eksiği tamamlanır.
Ana arı olmadığı içinde verilen yavrulardan yapacakları doğal ana arı yüksükleri hergün kontrol edilir varsa temizlenir.
Başarılı bir ana arı adayı kabulü için önemli bir ameliye…
Sürekli bir döngü ve o yüzden izin yok biz çalışanlara üretim sürecinde.
İşi bitmiş çerçeveyi alırken hemen yerine başlatılmış ve süt doldurulması gerekenler veriliyor.
Her gün ~ 60 kovana üstelik.
Gerçekten çok mu zor arı sütü üretimi sorusu hep zihinleri kurcalar durur.
İyi de.
Zahmetsiz ve kolayca kısa sürede çıkılan dağın zirvesinden nasıl bir güzel manzara beklenebilir ki.
Biraz zor olacak ki tırmanmak zirveye o zaman hem manzara güzel olacak hem de zirveye ulaşmanın hazzını yaşayacaksınız.
Zor mu gerçekten?
Neden zor olsun, sadece yerine getirilmesi mutlak gerekli şartlar var.
Amannnnn, yarın yaparız nasılsa yaklaşımı ile mümkün değil.
Arı sayısının çokluğu ya da azlığı bizim açımızdan elbette önemli ama çözülebilir bir problem olarak önümüzdeki hedeflerden…
Arı sayısı üretimden fazla olmalı.
Ancak çözülemeyecek sorunlardan birisi lokasyon…
Bizim avantajımız ise sürekli ve yoğun polen akımı.
Bir diğer avantajımız ise ana arı üretimi konusunda.
Ekip konusunu da avantaj hanesine yazmak gerekecek.
Arı sütü üretimi yapmak güzel şey ama.
Üretim esnasında kayıp normalden daha fazla oluyor ana arı açısından.
Diğer yandan gelecek yıl planlaması için genç ana arılara da ihtiyaç var.
O yüzden işletmede hangi teknik olursa olsun ana arı üretimi yapılmalıdır.
Biz işletmemizde jenter kullanarak kurtçuk elde ediyoruz ve zaten mevcut olan başlatıcı ve biticiriler ile gelişimlerini tamamlatıyoruz.
Ana arı çiftleştirme kutularında çiftleştirme yapılıyor.
Ana arı üretimini yapabilen işletmeler, isterlerse birkaç yıl içerisinde arı sütüne meyilli hatları da elde edebilirler.
Çalışanı daha çok çalıştırmak…
Tembeli dinlendirmek…
Yükü taşıdıkça sesi çıkmayana biraz daha yüklenmek…
Hatta azıcık sesi çıksa onu eleştirmek sanırım hayatın bir gerçeği.
Arı sütü üretiminde de böyle.
Her sabah hasat yapılırken çok başarılı olduğu görülen bitirici kolonilere işaret konulur.
Aynı bakış açısı ile başarısız olanlara da…
Başarısız olanlara verilmeyecek çerçevelerin verilecekleri yedek koloniler yoksa görevini iyi yapmış kolonilere duble çerçeve vermek mümkün.
Bir güçlü bitiricinin 2 çerçeve arı sütü verimi genelde 1 güçlü 1 zayıfa verilen 2 çerçeveden yüksektir.
Bu işlemleri yaparken 2 çerçeve bakan bitiricilerin bu yükü taşıyabileceği birkaç gün içinde başarısız bitiricilerin sorunları giderilmelidir.
Verilerle devam edelim.
18 hücreli bir çubuk için verileri paylaşmıştık.
Arı sütü üretiminde işletmeler arasında sorulan sorulardandır kaç çubuk ile çalışıldığı ve çubuk başına verim…
Tabi koloni başı üretimi de hep merak ederiz…
Bazı koloniler diğerlerini sırtında taşımış olsa da ortalama dediğimiz terim işi kolaylaştırır.
Başlatıcı kolonileri hesabın dışında tutarak…
1 çerçeve 1 bitirici koloni hesabıyla.
1 bitirici koloni 2015 yılında 506 gr arı sütü üretme kapasitesi ile çalıştı.
Bazı bitiriciler için bu rakam 700 gr’dan bile fazla olduğunu söylemek mümkün.
1 Koloni arıdan ki bu koloniler maksimum 10 çerçeve güçte kolonilerdir, başka hangi arı ürünü alırsanız alın bu verimliliğe ulaşamaz.
Üretim verileri…
2 yıl oldu arı sütü üretimine geçiş süreci.
İlk yılların en büyük sorunu plastik süt çerçevelerinin eskime gerekliliği olsa da acaba doğru iş yapıyor muyuz diye bir merak oluyor.
Ustalar dediler ki.
1 çubuktan hasat edilen süt miktarı ortalama 2 gram ve üzeri ise çok başarılı.
1 gram altında ise artık çalışmak verimli değil.
Tabi ilk 2 yıl için söyleyebilirim ki tüm çerçeveler eskimese bile bu standartları yakalamak çok zor değil.
2015 yılında sezon ortalaması 1.77 gr olarak gerçekleşti.
2016 yılının en büyük avantajlarından birisi olacak tabi ki biraz daha eskimiş ve mumlanmış çerçeveler.
Üretimde değerlendirme o kadar çok yapılan bir şey ki.
İyiyse neden…
Kötüyse neden…
Nerede tedbir almak gerekiyor?
Tüm ekibi hırslı kılan, iyileştirme için çaba sarf ettiren nedir sorusunun cevabını da tam olarak bilmiyoruz.
Her üretim rekorunda mutlu olmanın motivesi de bir başka tabi ki.
Her gün hasat yapıldığından, iyi ya da kötü sonuçların bilinen sebepleri varsa çözmekte kolay.
Arı sütü üretiminin en zor tarafı nedir sorusu sorulur…
Bize göre diğer arı ürünleri üretimi yapanların arılığa bile gidemedikleri günlerde bile arılarla çalışma zorunluluğudur zorluklardan birisi…
Hava şartları ile boğuşmak bir yanda diğer yanda arı uçuşu olmaması sebebiyle tüm tarlacı ve yaşlı arıların kovanda bulunması…
Biraz agresif olur genelde tarlacılar zaten uçamadıkları için üstüne biz de rahatlarını kaçırınca…
Arı sütü üretimi yapmak düşüncesi taşıyan arkadaşların yaşayacağı en büyük zorluk ilk yıl yaşanan geçiş sürecidir.
Çünkü yeni ekipmanlar ile arı sütünde başarı yakalamak çok zor.
Fotoğrafta görülen yüksüklerde olduğu gibi, arının kendisinin ördüğü mum ile kaplandığında ise başarıyı yakalamak çok kolay.
Ancak unutulmaması gereken en önemli unsur, hedefe ulaşmak için mutlaka bir geçiş sürecinin varlığını kabul etmektir.
Yıllarca üretim dışı sektörlerde çalışınca hayatın diğer alanlarında neler oluyor konusunda bilgilerimiz maalesef yüzeysel kalıyor.
Üretmenin hazzı ölçülemez elbette ama.
Arıcılık genel sektöründe de istihdam sorunu var.
İş gücü bulmak inanılmaz zor.
Diğer yanda kaynayan çorba tenceresine katkı olsun diye çalışma isteği duyanlar…
Buluşamıyorlar…
Ama arı sütü üretimi öyle mi?
Hayvancılık sektöründe esamesi pek okunmayan arıcılık uğraşı, istihdam sağlayacak deseler güler geçerdik.
Çok az örnekleri olsa da diğer arı ürünleri üreten büyük işletmelerin sağladığı istihdam imkânları da çok hoş.
Arıcılıkta sadece arı sütü üretimi mevsimlik sürekli biçimde istihdam olanağı sağlıyor.
Hem de tam da olması gereken hedefe uygun olarak.
Genç kızlar ve ev hanımlarına 5 ay gibi bir süre sürekli uğraşacakları ve ihtiyaçlarını karşılayacak gelir elde etmeleri ne kadar güzel…
Diğer yandan sadece ekip kuramadığı için üretim yapamayan ya da kısa süreli yapan işletmeler…
Bizim avantajımız elbette var.
Akraba, eş ve dost kadrosu ile çok rahat biçimde yapabiliyoruz ama bir yandan da yeni çalışan bularak ekibi ve üretimi arttırmak konusunun zorluğunu biliyoruz.
Bu imkânı sağlayabilecek ülkemizin dört yanında çok fazla ama gerçekten çok fazla potansiyelimiz var iken…
Hemen soru şu?
Arı sütünün pazarı var mı?
Bir yanda üretim yapmak isteyen işletmeler ama ekip yok.
Diğer yanda çalışma isteği olanlar ama iş yok.
Genelde de hem ekip var hem işletme var ama cesaret yok.
İşte bu kaos içinde üretim hazzından daha büyük bir haz duymak bu yüzden…
2015 yılı sezonu kazanımları nedir sorusu da var elbette.
Sorunun cevabı birden fazla ama.
Güzel bir hikaye aslında…
Babası da arıcılığa yeni başlamış 14 yaşında bir genç.
Bizi de tanımaz etmez.
Bir gün babası ile ziyarete geldiler ve bir müddet muhabbet edildi.
Dönüş yolunda babasına der ki…
Ben yaz tatilinde burada çalışmak istiyorum. ☺
Babası da şaşırıyor tabi, kolay iş mi?
İşin zorluğu bir yana komşu ilçeden her gün gidip gelmek.
Başladı. Her sabah bizden 1 saat önce yollara düşüp bizden önce çiftlikte bulunma zorunluluğu.
Askeri disiplin nedir ki arı sütü üretimi disiplininin yanında.
Bir de benimle çalışanlar bilir, şeyi getir dediğimde o “şey” teriminin ne anlama geldiğini. O şeyin ne olduğunu çözdükten sonra işler güllük gülistanlık.
Fahrettin Şükrüoğlu, 14 yaşında olmasına rağmen hem arı sütü üretiminde hem de diğer arıcılık ameliyesi konusunda artık tek başına uygulama yapma ve karar alma yeterliliğine ulaştı.
Bilginin, gelişmenin sonu yok ama sen ulaşmak istersen eğer.
Üstelik ilk gün geldiğinde işi polen kovasını tutmak olsa da, önce işin alfabesi…
Arı sütü üretimi yapacak arıcılık işletmelerinde dikkat edilmesi gereken en önemli unsurlardan birisi de bölge florasının özelliğidir.
Tüm sezon boyunca polen akımının varlığı hem üretim sürecinin uzunluğunu hem de üretim miktarını arttıran bir özelliktir.
Bursa bu konuda şanslıdır deyip geçmemek lazımdır ki bizim işletme ile 30 km uçuş mesafesindeki diğer bir işletme arasında 30 günlük gibi bir üretim süre farkı oluşabiliyor bazı yıllarda.
Arı sütü üretimi konusu tüketiciler açısından ürün endeksli merak edilirken doğal olarak arıcılar açısından üretim teknikleri ilgi çekici oluyor.
Bütün olay bitirici düzenlemek ve yavru rotasyonunu yönetmekte kilitleniyor.
Arılıkta uygulamaları görmeye gelenlerde en çok bu konuda takılıyor.
Ana kurallar belli.
Ana arı ızgarası var.
Ana arı ve 5 çerçevelik yavru alanı kuluçkada bir bölme tahtası ile tahditli.
Boşlukta hiçbir şey yok. O boşlukta arının umurunda değil.
İlavede beslemeyi nereden yapacağınıza bağlı olarak yemlik ya da bölme tahtası ile tahditli arı sütü üretimi alanı…
Boşlukta ise 1 adet referans çerçevesi.
Kadro gücünü size söyleyecek çerçeve.
Arı hiç yoksa üzerinde kadro zaafiyeti kararı vermenize yardım edecektir.
Tüm çerçeveler esmer ama kuluçka çerçevesi yazanlar ise yani 4 – 7 ve 8 numaralar kurtçuk aktarımı yapılacak çerçeveler olacağından esmer ve işçi arı gözü düzgün olmalı.
Süt çerçevesi daima yavruluların arasında.
Yukarıya alınmış 7 ve 8 numaralar doğal ana arı memesi kontrolü yapılacak çerçeveler.
Bitirici düzeni böyle…
30 günlük bir arı sütü üretim süresi ise çok değerli bir zaman dilimidir ve işletme kârlılığını büyük oranda etkiler.
Yavru Rotasyon…
İşletme büyüklüğüne göre günde binlerce uygun yaşta kurtçuğa ihtiyaç var.
Arı sütü üretiminde de en anlaşılamayan bölüm.
Bir kere kurulduğunda sistem artık otomatik çalışır.
Çok farklı teknikleri var elbette ama biz kolay yolunu böyle bulduk.
Ne yapıyoruz?
100 adet bitirici kolonimiz olduğunu varsayalım.
10 gruba böleceğiz.
Her grupta 10 koloni.
Yani her gün mutlaka kontrol edilecek toplam 20 koloni.
5 günde de tüm bitiriciler kontrol edilmiş oluyor.
Hataya yer yok.
10 grup sadece yavru rotasyonu için bir sınıflandırma.
Süt üretimi için ise sadece 2 bölüme ayrılacak.
Kırmızı ve Mavi grup diye ayırıyoruz biz.
50 Kırmızı ve 50 Mavi
Dolayısı ile 1 gün Kırmızılardan Hasat diğer gün ise mavilerden.
Ama yavru rotasyon dendiğinde bu 2 grup yerine 10’lu gruplar devreye girer.
10 grup oluşturulurken her grup yanyana gelecek şekilde planlanmalıdır.
Aksi halde takibi zorlaşır.
Tabloda görüldüğü gibi numaralandırılırsa.
5 gün boyunca yavru rotasyonu yapılan gruplar süt hasat edilen gruba denk gelmez.
Diğer 5 gün ise elbette hem hasat hem de rotasyon aynı gruba denk geliyor.
Sonuç olarak yavru rotasyonu nasıl yapılacağını ayrıntılı yine grafiklerle anlatacağız ki özellikle Çalıştaya gelecekler işi çözmeye çalışırlarsa çok kolay olur olayı tamamen kavramak.
Eh zaten sistem ilk kurulmaya başlayınca 1. gruptan başlayarak esmer kurtçuk çerçeveleri verilmeye başlıyor.
Daha ekip ortalıkta yokken 5 gün önceden…
Ekip başladığı gün…
Kurtçuk bulunabilsin.
6. gruba boş esmer petek verileceği gün…
İlk transfer günüdür ve 1 nolu grup bize 10 adet kurtçuklu çerçeve verecektir.
Yani 6’lara boş çerçeve verildiği gün…
1’lerden kurtçuk hasadı.
Daha önce yavru çerçevesinin koloni içinde hareketlerini genel anlamda yazmıştık.
Toplam 10 grup olduğuna göre.
Sistemi kurmaya başladığımızda.
1 nolu gruptan başlayarak.
Her gün 1 gruba esmer boş çerçeve 4 numaraya girilecek.
100 bitiricisi olan bir işletme.
Sezon boyunca.
Her gün.
10 koloniye.
İlk kurulum çok zordur ki düşünsenize 100 adet esmer kabarmış çerçeve lâzım.
Açık renkli olmaz mı?
Tabi ki olur ama kurtçuk transferi çok zor olur.
Eğer envanterde yeterli esmer petek yoksa en iyileri ilk gruplarda kullanıp sonra ağzımızı açmayalım.
Gerekirse her gruba 2 ya da 3 açık renkli tahsis edilebilir.
Döngü başladığında ise kolonideki diğer uygun çerçevelerin gerekirse balları süzülerek ilerleyen günlerde yavru rotasyon çerçeveleri, olabilecek en iyi düzeye getirilir.
Arı sütü üretiminin en zor bölümü diye bir çok uygulamayı sayarız.
En önemli diye de.
Ama işte bu yavru verme olayı var ya.
Hava şartları ne olursa olsun.
Mutlaka o gün sırası gelen gruba boş esmer kabarmış çerçeveyi 4 numaraya girmen lâzım.
Girmedin?
5 gün sonra avucunu yalarsın.
Sabah ilk iş hasat edilecek süt çerçeveleri hasat edilir çok doğal olarak.
İçerideki ekibin işi başlamıştır.
Peki, arıda çalışanlar?
Bugün hangi grupta ise sıra…
Yani 5 gün önce hangi gruba boş esmer çerçeve verildi ise.
1 numaralı ekibe 5 gün önce verildi ise sıra 1 numaralı bitirici gruptadır.
Dolayısı bugün aynı zamanda 6 nolu gruba da boş petek verme günüdür.
1 nolu gruptaki ana arılar bakalım yumurtladılar ve bu yumurtaları kurtçuğa dönüştürdüler mi?
100 bitirici varsa.
Demek ki 10 adet kurtçuk verecek koloni var bize.
Tüm bitiricilerde standart yerde.
Kuluçka 4 numara.
Hasat devam ederken bu işlerin bitmesi gerekir ki transfer başladığında haydi kurtçuk dediğinde ekip kalkıp kurtçuk mu arayacağız…
Kuluçkadan alıyoruz ve kontrol ediyoruz.
Kurtçuk varsa ilavede referans çerçevesi yanına.
Yoksa.
Bir sorun var demektir.
Sorunu çözmek gerekir.
Ana arı kaybı olabilir.
Kadro düşüşü sonrası yavrulama kapasitesi düşebilir.
Mutlaka ama mutlaka o gün o sorun çözülmelidir.
Peki, daha kurtçuk yok ama günlük yumurtalar varsa?
İşte bir ajanda gerekiyor arı sütü üretiminde.
Diyelim ki yumurta var henüz…
Not yazılır.
1 numaralı grup 45 nolu kovanda günlük.
Ertesi gün diyelim yeteri kadar kurtçuk çıkmadı.
İşte bu bir önceki güne ait olanlara müracaat…
Kurak geçen günlerde ise bu notlar çok değer taşır.
Yoksa çok kurtçuk arar dururuz.
Bu yavru çerçeveleri üzerine de marker kalemlerle boşuna kovan numarası yazılmıyor.
Çünkü odaya git gel yapılırken hangi çerçeve nerden geldi bulmak çok zor oldu.
1 nolu gruptaki tüm çerçeveler kontrol edildi diyelim.
10 koloniden 8 adet kurtçuklu çerçeve bulduk diyelim.
Yetip yetmeyeceği kararını vermek için önceki günlerdeki durumu takip etmek yeterli olur.
Ayrıca her çerçeve eşit sayıda kurtçuk vermez ki.
Heyecanda lâzım.
Yeter mi yetmez mi?
Yetmez ise işin ne transferler bitmek üzere iken kurtçuk arar durursun.
Mayıs – Haziran bu konuda sorun yok ama.
Gelişme hızı düştüğünde…
Çok sıkı takip gerektirir.
Transfer yapılarak odadan gelen kurtçuklu çerçeveler tekrar kuluçkaya yerine.
Katı kır ve tekrar yerine koy biraz zor iş.
Yalnız daha da zor.
Onun da kolayı var.
Odadan gönderileni önce ilavelere koy.
Yardımcınız boşa çıkınca hepsini sırayla aşağıya seri biçimde indiriver.
Bazen.
Bazı çerçeveler aktarılmaz. Gerek kalmaz.
Ya da aktarılmasına rağmen bu çerçeve tekrar gelsin derse transfer eden ekip.
Bunları ilavede referans çerçevesi dışında bırakmak mümkün.
Yani kayda alarak.
Ertesi gün önce bunlar içeriye aktarılmak üzere götürülür ve iş bitimi tekrar aşağıya kuluçkaya.
Arı sütü üretiminin en iyi yönetilmesi gereken yeridir bu yavru rotasyonu.
Arı sütü üretimini sonlandıran bir olgudur.
Yavru bulamadık…
2 gün önceye hatta 3 gün önceye bakarsın ama kurtçuk yok.
Finish.
Peki, haydi getir bakalım yavruları diyecekleri zaman…
Hangi kovandan alınacak nasıl bileceğiz?
Yazılı kayıtlar geleceğe yöneliktir ama günlük işaretler ise…
Grup belli nasılsa.
Hangi kolonide kurtçuklu çerçeve varsa ve ilaveye çıkarılmışsa koy bir işaret üzerine.
O işaretlerin yerleri bile bize bilgiler verir.
İçeriye 6 tane götürüldü.
Kalan 2 tane Nerede?
Vallah çok kapak açarsınız…
O yüzden işaret sistemini kurmak şart.
Bu işaret sistemi arılıkta çalışan herkesin anlayacağı şekilde olmalıdır ki siz ayrılmak zorunda kalırsanız…
Kaldığınız yerden ekip devam edebilmeli.
Transferler bitince odadaki tüm yavrulular gelip yerlerine girince gün bitmiş demektir zaten…
Tabi ki 5 gün sonra bize kurtçuk vermeleri için sırası gelen gruba boş çerçeveleri verilince.
100 bitirici olan işletmede.
10 tanesinden kurtçuk alınacak.
10 tanesine de boş çerçeve verilecek.
20 koloni.
Hiç mazeret yok.
Yapılacak.
Yavru rotasyonunun bilinmesi gereken son döngüsü…
1 nolu bitirici gruba ilk önce boş çerçeveleri vermiştik.
5 gün sonra o çerçeveleri kurtçuk aktarımı için almış odaya götürmüş ve aktarım sonrası tekrar yerlerine koymuştuk.
Peteği kuluçkaya ilk verdiğimizden bu yana 10 gün geçti.
Aktarma yapılmayan kurtçukların büyük bölümü zaten işçi arı gözü olarak kapatıldı.
Ana arı, aktarım sonrası verilen çerçeveye az da olsa tekrar yumurtlar.
Zaten hepsi hepsi 5 çerçeve var kuluçkada.
Bizim 4 numaradaki çerçevenin hali bu 10 gün sonunda.
Büyük bölümü kapalı yavru ama günlük yumurtası bile olan bir çerçeve.
Sıra yine 1 nolu gruba geldi boş çerçeve vermek adına.
10 gün ne çabuk geçti…
Yavru rotasyonu dediğimiz şey tam da bu.
Elini attığında her şey yerinde olmalı.
Her seferinde depodan uygun esmer petek nereden bulunacak…
7 numaralı yavru çerçevesi süreç içinde artık yavrularını çıkarmış durumdadır.
Yukarıya çıkalı 20 gün geçmiştir.
Yani ana arı için yumurtlamaya çok uygun bir çerçeve.
Özelliği gereği eğer esmer çerçeve ise üstelik harika ama sistemi kurarken.
En başında…
7 ve 8 zaten yavru rotasyonuna uygun çerçeveler olmalı.
Sistemi kurarken uygun denk gelmedi ise 3 tur sonunda zaten başka şansı yok.
3 adet çerçeve tüm rotasyonu döndüren çerçeveler…
4 – 7 -8
Neden?
1 nolu bitirici gruba sıra geldi.
Aşağıya boş vereceğiz.
İlk iş 7 numaralı çerçeveyi kontrol.
Uygun ise.
Onu ilave boşluğuna alıyoruz.
Yerine.
Süt çerçevesinin diğer yanında duran 8 numaralı çerçeveyi meme kontrolünü yaparak 7 numaraya alıyoruz.
Bir sonraki tur da aşağıya inecek olan çerçeve olacak… Hâlâ kapalı yavrusu mevcut. 8 iken 10 gün durdu ilavede.
Şimdi 10 günde 7 numarada duracak.
Boşalacak yavrular.
Gençler doğduklarında hemen yanı başlarında süt çerçevesi de olacak.
Gençler lâzım ya.
İlaveyi indir.
4 numara arısız biçimde 8 numaranın yerine.
Boşluğa konulmuş 7 numara 4 numaraya.
5 gün sonra bize kurtçuk verecek çerçeve.
En önemli şeyi gözden kaçırmayalım.
Aşağıdan yukarıya aldığımız yani 4 iken 8 olan çerçevede açık yavrular var.
Arada da ızgara var.
Doğal meme yapma şansı o kadar yüksek ki.
Kurtçuk aldığımız gün yani 5 gün sonra yapılacak en önemli iş nedir?
Aşağıdan 4 numara iken yukarıya 8 numaraya aldığımız açık yavruları da olan çerçevede meme kontrolü ve temizliği.
Zaten gözden kaçtı ise 10 gün sonunda tam rotasyonda 8 iken 7 numaraya alınırken mutlaka görülür.
Ancak ilavede doğal ana arı memesi varlığı arı sütü verimini düşürür.
O yüzden kurtçuk alacağımız gün ilavede 8 numarada meme temizliği şart.
Yavru çerçevesi 10 gün 4 numarada.
10 gün de 8 numarada durur.
Tam rotasyonda 7 numaraya alınarak 10 gün de orada durur.
Dolayısıyla yukarıya alındığında günlük yumurta olsa bile yukarıda 20 gün durduğu için nerdeyse hiç yavru kalmaz 7 numarada iken tüm yavrular çıkar.
Yoğun bal akımlarında ise rotasyon işi çok aksar.
7 numaraya alınan ve bir sonraki turda aşağıya boş şekilde konulacak çerçeve bal ile dolar.
İşte bu durumda ya yeni esmer çerçeveler devreye girecek ya da bu ballar süzülerek çerçeveler boşaltılacak.
Süzülen ballar ise tekrar arıya.
Bu sorunu çözmek adına şunu yapıyoruz.
Bal süzme işini halledip tekrar arıya verme işi aynı anda mümkün değil.
Git süz getir ver başa çıkmaz.
Çadırda yedekte sürekli bir grup sayısı kadar 10 tane diyelim esmer petek bulunduruyoruz.
Girdik yavru değişimine.
7 numaralı peteklerden bal ile dolanlar hemen taşıma sandıklarına.
Yerlerine yedekler devreye.
Tabi ki yedekler devreye girerken çerçeve üzerlerine koloni numarası yazılarak.
İş bitimi ballar sağılarak çerçeveler yedeklere.
Ayda 3 çerçeve yetiyor bir bitiriciye.
Ama döngü eğer kurulamaz ise o kadar bitiriciye esmer çerçeve nerden bulunur…
Yavru rotasyonunun tam rayına girmesi için ilk 1 ay zorluklar elbette oluyor.
Hatta 4 – 7 – 8 haricinde kolonide kurtçuk çerçevesi olmaya uygun ama ballı olan çerçevelerde süreçte hasat edilerek kolonide yedek olarak referans çerçevesi yerinde bekletilebiliyor.
Bitirici koloniler bizlere arı sütünü üreten koloniler olarak bilinir ama yaptıkları en önemli görev ise uygun yaşta kurtçuk üretmeleri çok daha önem arz eder arı sütü üretiminde.
Çünkü arı sütü üretiminin bitirilmesinde, kurtçuk bulunamaması sorunu ilk sırada yer alır.
Yavru rotasyonunu ve başlatıcıları yalancılatmama konusunu bildiğin zaman arı sütü üretiminde geriye sadece ekip kurmak kalıyor.
Ehhh onu da kuramıyorsak.
Diğerlerini bilsen ne olur…